Myślenie dzieci w wieku przedszkolnym i sposoby jego wspomagania
U dzieci w wieku przedszkolnym występują dwa rodzaje myślenia:
- sensoryczno- motoryczne
- konkretno- wyobrażeniowe.
U dzieci starszych z postępem rozwojowym wykształca się również- już w wieku przedszkolnym rodzaj myślenia słowno- logicznego.
Myślenie sensoryczno-motoryczne:
przejawia się u dzieci w wieku 2-3 lat i ma bezpośredni związek z ich stosunkiem do otoczenia i chęcią jego poznawania w sposób aktywny. Dziecko bada, dotyka, bierze przedmioty do ręki, manipuluje, ustawia, burzy…..W sposób samodzielny doświadcza, przyswaja sobie wiadomości, bogaci elementarne pojęcia, uczy się rozumieć zależności zachodzące między przedmiotami. Dominuje tu więc ten rodzaj myślenia, który występuje dzięki spostrzeganiu połączonym z bezpośrednim działaniem.
Myślenie konkretno-wyobrażeniowe:
przejawia się u dzieci w wieku 3-5 lat. Pamięć dziecka korzysta już ze zdobytych doświadczeń. Dziecko ma już w umyśle zakodowane wyobrażenia przedmiotów, ich cechy, stosunki, zależności. Rozwiązanie każdego nowego zadania może więc być poprzedzone namysłem, zastanowieniem się, w czasie którego dziecko odwoła się do podobnych sytuacji. Wszystkie te czynności odbywają się w wyobraźni, bez żadnych konkretnych, aktualnie działających bodźców. Im bogatszy zasób wyobraźni, tym intensywniejsza aktywność umysłowa, tym większe możliwości przewidywania i.t.d.
Wspomagać to myślenie można poprzez:
rozwijanie umiejętności spostrzegania i odpowiedniego rozpoznawania,
kształcenie prawidłowego kojarzenia nazwy z odpowiednim przedmiotem i posługiwanie się tą nazwą,
pomaganie dziecku w zdobywaniu umiejętności dokonywania najprostszych operacji myślowych jak np: porównywanie przez wskazywanie różnic.
Pozwólmy dziecku w tym wieku na zaznajamianie z nowymi przedmiotami, wykonywanie różnych czynności, np. higienicznych. Uczy się wtedy ono nowych nazw, zależności, kształtów, wielkości, barw, samodzielnie doświadcza.
Kierowanie spostrzeżeniami i myśleniem powinno odbywać się na wszystkich zajęciach:
w zabawach ruchowych
przez naśladowanie czynności- odwołujemy się tu do wyobraźni dziecka. Stosujemy nie tylko przekaz słowny, ale także wspieramy go ruchem i ilustracją, np. gdy mówimy o kotku to dodatkowo pokazujemy obrazek i pokazujemy jak kotek chodzi, potem prosimy o to dzieci….Każde dziecko szybko się uczy, gdy działamy na nie wielozmysłowo.
w swobodnych wypowiedziach dzieci
nauczyciel poznaje wtedy sposób myślenia dzieci, uzupełnia ich wiadomości i eliminuje błędy w rozumowaniu w opowiadaniach nauczyciela
rozwijamy wtedy wyobraźnię, pamięć, uczymy myśleć o zdarzeniach, które już minęły. Możemy nie kończyć opowiadań, dzieci same wymyślają zakończenie przez co pobudzamy je do myślenia.
w pracy z obrazkiem
wywołujemy skojarzenia z pojęciem, utrwalamy nazwy, rozwijamy wyobraźnię, odwołujemy się do zdarzeń bliskich i zrozumiałych dziecku.
w zabawach dydaktycznych
– uczymy porządkowania elementów, dobierania przedmiotów ze względu na konkretną cechę, np. barwę, kształt…uczymy rozpoznawania i nazywania przedmiotów….
Myślenie słowno-logiczne:
dominuje u dzieci od szóstego a czasem już piątego roku życia. Dzieci używają tu słów i pojęć nie mających odpowiedników w konkretnych przedmiotach, np: określenie położenia, odległości, liczebności, czasu, pór roku i.t.d.
W tej grupie wiekowej należy stwarzać dzieciom okazje do podejmowania czynności porządkowo- organizacyjnych, dzieci mogą rozkładać na stolikach przybory, materiały do zajęć, możemy wspólnie z grupą układać plan działania. Możemy podejmować z dziećmi czynności gospodarcze takie jak przygotowywanie sałatek, suszenie jarzyn, tworzenie kącika przyrody. Zadania muszą być proste i dobrze jest ustalić ich kolejność. Podejmujemy również pracę z obrazkiem i historyjką obrazkową. Taka praca ułatwia wyodrębnianie przedmiotów, ich przeliczanie, nazywanie czynności, rozwija wyobraźnię, utrwala pojęcia, wdraża do planowej obserwacji.